فرآیند بهبود و رشد شخص از طریق تقویت مهارتهای شخصی و شغلی، افزایش دانش و آگاهی، و خلق ثروت -مادی و معنوی- را توسعه شخصی (توسعه فردی) می‌نامند. تصمیم به توسعه شخصی به این معنی است که افراد مهارت‌ها و توانایی‌های خود را ارزیابی می‌کنند، اهداف قبلی خود را می‌سنجند و طوری هدفگذاری می‌کنند که به توانایی‌های بالقوه‌ی خود رنگ واقعیت بخشیده و آنها را بیشینه نمایند.
توسعه فردی نه تنها به خود شخص، که به بسیاری از مدیران کسب‌و‌کارها کمک کرده تا کارکنانی با انگیزه و بهره‌ور داشته باشند و همچنین به بسیاری از افراد جسارت بخشیده تا کسب‌وکار خود را شروع نمایند.
آیا توسعه شخصی مختص افراد شاغل است؟
توسعه شخصی فرآیندی است که محدود به هیچ سن، حرفه و جنسیتی نیست. توسعه‌ی شخصی نیاز هر کسی اعم از زن و مرد، خانه‌دار و شاغل، مجرد و متاهل، نوجوان، جوان، میانسال و حتی کهنسال است. در یک کلام: تا زنده هستیم به توسعه‌ی فردی نیاز داریم!
چطور یک برنامه توسعه فردی بنویسیم؟
آیا زمان آن رسیده که برای توسعه‌ی خود تلاش کنیم؟
اغلب افراد در زندگی خود به دنبال پیشرفت و توسعه هستند؛ اما غالبا پیشرفت خود را محدود به تلاش‌های مقطعی می‌کنند، در حالیکه توسعه فردی یک فرآیند مادام‌العمر است که پایانی ندارد. در هر زمان فرصتهایی برای بهبود و توسعه وجود دارد و یک فرد مصمم و قاطع، هر روز برای اینکه زندگی بهتری داشته باشد تلاش می‌کند و خود را به سمت خروج از حاشیه‌ی امنش سوق می‌دهد.
برای اینکه بتوانیم نیازهای توسعه‌ای خود را ارزیابی کنیم، باید نگاهی به گذشته داشته باشیم تا چهارچوب‌هایی که برای خود شکل داده‌ایم و زیرساخت‌هایی که زندگی خود را بر آنها بنا نهاده‌ایم بشناسیم. همچنین باید زمان حال را نیز بررسی کنیم: چه راه‌ها، فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی برای بهبود وجود دارند؟ و مهمتر از همه آینده‌ای که مطلوب ماست را برای خودمان به تصویر بکشیم: اهداف و آرزوهای ما چه هستند؟ دوست داریم به چه جایگاهی برسیم؟ مهمترین اولویت‌های ما چه خواهند بود؟
اما نخستین گام توسعه‌ی فردی احساس نیاز به تغییر و اراده برای دگرگونی و تحول است. تا زمانی که شما برای آغاز این مسیر مصمم نشده‌اید به دنبال جزوه و کتاب توسعه‌ی فردی، کارگاه توسعه فردی و یا هر عامل بیرونی دیگری نباشید. نقطه شروع توسعه فردی شما هستید؛ توسعه از ذهن شما آغاز می‌شود.
توسعه‌ی شخصی سفری همیشگی است که لحظه لحظه آن نیازمند یادگیری است. این فرآیند به ما فرصت می‌دهد که نقاط قوت و نقاط بهبود خود را بشناسیم، بسنجیم، و برای بهبود و توسعه‌ی آن تلاش کنیم.
اهمیت توسعه شخصی چیست؟
- ما را مجبور می‌کند که از منطقه امن خود خارج شویم: اگر در زندگی شخصی یا شغلی ما موقعیت‌هایی وجود دارد که آنها را دوست نداریم یا در انجام کاری قوی نیستیم، در واقع نقاط طلایی بهبودمان را بدست آورده‌ایم؛ اینها نقاط بهبودی هستند که از طریق برنامه توسعه فردی، کمک شایانی به بهبود آنان در خودمان خواهیم کرد. روبرو شدن با این موقعیت‌ها و تلاش برای بهبود آنها، ما را به خروج از منطقه‌ی امنمان سوق می‌دهد. خارج شدن از منطقه امن به ما اجازه می‌دهد رشد را تجربه کنیم و مهارتهای خود را ارتقا دهیم.
- نقاط قوت ما را توسعه می‌بخشد: یک برنامه توسعه شخصی علاوه بر کمک به نقاط بهبود، به ما کمک می‌کند تا نقاط قوت خود را توسعه دهیم. اگر زمانی را برای تمرکز بر غنی کردن نقاط قوتمان اختصاص دهیم، پس از مدتی دیگر در این موارد تنها خوب نخواهیم بود بلکه این نقاط، جایگاهی برای درخشیدن ما خواهند شد. در این صورت به تمام پتانسیل‌های خود دست خواهیم یافت و رشد چشمگیری را در مهارت‌هایمان تجربه خواهیم کرد.
- باعث افزایش اعتماد به نفس ما می‌شود: تصمیم برای بهبود مهارت‌هایمان گامی به سوی اعتماد به نفس بیشتر است. زمانی که ما به یک هدف از پیش تعیین شده میرسیم، یک مهارت جدید کسب می‌کنیم و یا در بخشی از زندگیمان توسعه پیدا می‌کنیم، احساس خوشایندی نسبت به خودمان پیدا می‌کنیم. هر چه بیشتر در بخش‌هایی از کار و زندگی خود که در آنها احساس قدرت نداریم توسعه پیدا کنیم، اعتماد به نفس بیشتری خواهیم داشت.
- باعث افزایش خودآگاهی ما می‌شود: توسعه‌ی شخصی ارتباط نزدیکی با خودآگاهی دارد زیرا ما را وادار می‌کند نگاه صادقانه‌ای به زندگی و کار خود و مواردی که نیازمند بهبود هستند داشته باشیم. طی این فرآیند درک می‌کنیم که هستیم؟ ارزش‌های ما چیست؟ می‌خواهیم در زندگی به کجا برسیم؟ زمانی که این فرآیند را طی کنیم، خودآگاهیمان را افزایش داده و یک تجربه‌ی درونی هدفمند برای شناخت بهتر خودمان بدست می‌آوریم.
گام‌هایی که در فرآیند توسعه شخصی باید به آنها توجه کنید:
- اهدافی که می‌خواهید در بخش‌های مختلف زندگی خود به آن برسید را مشخص کنید
- خودتان را به اهدافتان متعهد نمایید
- نقاط قوت خود را بشناسید و برای غنی کردن آنها زمان بگذارید
- نقاط قابل بهبود خود را بیابید (منظور مواردی است که در ارتباط با دستیابی به اهداف ردیف اول هستند)
- برای پیشرفت در نقاط قابل بهبود، فرصت‌هایتان را شناسایی کنید
- برای پیشرفت در نقاط قابل بهبود، برنامه‌ریزی کنید
- از حمایت دیگران برای رسیدن به اهدافتان کمک بگیرید
- به طور مستمر نتایج توسعه خود را ثبت و بررسی کنید
- نتایج را با اهداف خود مقایسه کنید
- برای موفقیت به خودتان پاداش دهید
- در صورت لزوم این گام‌ها را تکرار کنید
10 روش ساده برای توسعه فردی
اگر جزو آن دسته‌ای هستید که باور دارید باید خودتان آینده را بسازید و خودتان مسئول توسعه خودتان هستید، این 10 روش به شما کمک می‌کند:
- پذیرش خود: اینکه بتوانید خودتان را بپذیرید یک مزیت است. پذیرش اینکه شما لیاقت تحول را دارید اولین اصل توسعه شخصی است. از تمام تجربه‌هایی که در زندگی داشته‌اید یاد بگیرید. در هر رویدادی که در زندگی شما افتاده -خوب یا بد، شکست یا موفقیت- درسی نهفته است. برای اینکه بتوانید رو به جلو حرکت کنید لازم است مسئولیت هر چیزی که در زندگیتان رخ می‌دهد را قبول کنید و باور داشته باشید شما می‌توانید در هر مسیری که برایتان مهم است توسعه پیدا نمایید.
- قرار دادن اهداف کوتاه‌مدت واقع‌بینانه: اهدافی که برای خود مشخص می‌کنید باید واضح، قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی و واقع‌بینانه باشند و محدودیت زمانی آنها مشخص باشد (SMART). هیچگاه بیش از حد به خود فشار وارد نکنید، اهداف کوتاه‌مدت واقع بینانه مشخص کنید و گام به گام حرکت کنید. برای مثال اگر قصد خواندن 10 کتاب در سال را دارید، ابتدا خواندن هفته‌ای چند صفحه از کتاب را به عنوان هدف خرد خود قرار دهید. چنانچه بتوانید به طور مستمر به هدف هفتگی و ماهانه‌ی خود برسید، به هدف سالانه خود نیز دست خواهید یافت. مهم است از قدم‌های کوچک شروع کنید، مهم است آغاز کنید.
- خودشناسی: اگر واقعاً می‌خواهید در زندگی رو به جلو حرکت کنید باید بدانید که چه کسی هستید و از زندگی چه می‌خواهید. خودشناسی باعث می‌شود بدانید در چه حوزه‌هایی قوی هستید و در چه زمینه‌هایی نیاز به بهبود دارید؛ بنابراین نقاط قوت خود را تقویت و نقاط بهبودی که در مسیر آینده شما ضروری است را بهبود دهید. تا زمانی که این خودشناسی صورت نگرفته پیشرفتی حاصل نخواهد شد.
- گسترش ارتباطات: برای توسعه دایره ارتباطات خود تلاش کنید. گسترش دایره ارتباطات کاری، دوستان و همکاران مزایای بسیاری برای شما خواهد داشت. معاشرت با سایرین زندگی بهتری را برای شما رقم خواهد زد و فرصتی برای ایجاد برند شخصی و شهرت در اختیار شما قرار خواهد داد. شما می‌توانید از موفقیت‌ها و شکست‌های دیگران یاد بگیرید و فرصت‌های توسعه خود را از این طریق شناسایی نمایید. فعالانه در اجتماعات و گردهمایی‌های مرتبط با علاقمندیتان شرکت کنید و فرصت‌های توسعه شغلی را نادیده نگیرید.
- مراقبه: مراقبه نقشی مثال زدنی در مسیر شخصی و حرفه‌ای شما ایفا می‌کند. مراقبه کمک می‌کند به طور منظم و دوره‌ای روح و روان خود را پاک کنید، شفافیت و هوش هیجانی برای شما به ارمغان می‌آورد، افکار شما را در کنترلتان قرار می‌دهد و برایتان آرامش روحی ایجاد می‌کند.
- کمک گرفتن از یک مربی: یکی از کلیدی‌ترین راه‌های توسعه شخصی کمک گرفتن از یک مربی (منتور) است. منتور تجربیات شخصی خود و تجربیاتی را که از کار با دیگران و مشاهده زندگی آنها کسب کرده با شما به اشتراک می‌گذارد و از این طریق اصول موفقیت را به شما می‌آموزد. مربی به شما می‌آموزد چطور استعدادها و پتانسیل‌های خود را شکوفا کنید و اهدافتان را واضحتر نمایید. در یک جمله: منتور یک راهنماست؛ بنابراین برای توسعه شخصی خود یک منتور هوشمند و دلسوز پیدا کنید.
- یادگیری را متوقف نکنید: یادگیری هیچ پایانی ندارد و تا زمانی که زنده‌ایم در حال یادگیری هستیم. آموزش ذهنمان را توسعه می‌بخشد و ما را برای پیمودن مسیر پیشرفت و توسعه مجهز می‌کند. هر روز مسائل جدیدی هست که یاد بگیریم؛ هر روز فرصتی برای بهبود و پیشرفت در اختیار ما قرار می‌دهد. یادگیری مستمر به روش‌های مختلفی امکانپذیر است: دوره‌های آنلاین، دوره‌های حضوری، مقالات، داستان‌های موفقیت، و ارزیابی تجارب روش‌هایی هستند که بوسیله‌ی آنها می‌توانید پیوسته و در هر شرایطی فکر خود را نوسازی کنید.
- شکرگزار باشید: چه دارایی‌های ارزشمندی دارید که حاضر نیستید به هیچ قیمتی آنها را از دست بدهید؟ چه کارهایی انجام داده‌اید که بابت آنها به خودتان افتخار می‌کنید؟ دیگران چه فیدبک‌های مثبتی به شما داده‌اند؟ مهم است توانمندی‌ها و موفقیت‌های خودتان را بشناسید و بابت چیزهای خوبی که دارید شکرگزار باشید. بابت چیزهای خوبی که از دوستان و اطرافیان خود دریافت کرده‌اید سپاسگزار باشید و به آنها نشان دهید که برایشان اهمیت قائل هستید. هر چه مثبت‌تر به خودتان نگاه کنید و هر چه بیشتر شکرگزار داشته‌هایتان باشید، فرصت‌های بیشتری بر سر راهتان قرار خواهد گرفت.
- علاقه اصلی خود را بیابید: پیدا کردن علاقه قطعی‌ترین راه برای یافتن هدف زندگی شماست. چه کارهایی هست که از انجامشان اصلاً خسته نمی‌شوید؟ جایگاهی که دوست دارید خود را آنجا ببینید و از همین الان تصورش هم به شما انرژی می‌دهد چیست؟ پیدا کردن این علاقه زمان و انرژی زیادی لازم دارد اما دلسرد نشوید و به جست‌و‌جو ادامه دهید. موفقیت از پس سخت‌کوشی نمایان خواهد شد. پرواز کردن با یک بار پریدن اتفاق نمی‌افتد، باید از قبل برای آن آماده شوید.
- در میان افراد مناسب قرار بگیرید: هیچ چیز بدتر از معاشرت با افراد غلط نیست. اگر با افراد اشتباهی هم‌نشین هستید، هیچگاه به هدف خود نخواهید رسید بلکه برعکس دائماً دچار سردرگمی، تردید و منفی‌گرایی خواهید شد. آیا افرادی که با آنها هم‌صحبت هستید بیشتر به شما انرژی می‌دهند یا برعکس از شما انرژی می‌گیرند؟ آیا آنها هدفی ارزشمند و همسو با شما دارند یا برعکس در راه شما شک ایجاد می‌کنند؟ با انسان‌های موفق و مثبت معاشرت کنید، کسانی که همانند شما در مسیر توسعه شخصی هستند و نیز می‌خواهند شما هم پیشرفت کنید.
